VRBS TRIA FERE MILIA ANNORVM HABET

Roma est caput Italiae, etiam Roma aeterna appellatur. Hodie per vias Romae migrans Colosseum et multas ruinas videre potes, quae urbem antiquam commemorant. Potesne cogitare Romam antiquam tam vivacem fuisse quam Romam nostri saeculi?  Visne detegere, quomodo Romani antiqui vitam egerint aetate Christi? Regebantur ab  imperatoribus. Omnibus terris  ad Mare Nostrum sitis imperabant. Hodie quoque multa vestigia monumentorum Romanorum reperire potes velut Augustae Treverorum, Coloniae, Brigantiae ad Lacum Brigantinum sitae, Augustae Rauricae ad Rhenum superiorem sitae, Aventici in capit  Helvetiorum.  

NIHIL NISI TVMVLTVS IN VRBE

Noctu audis plaustra in viis et aurigarum maledicta. Interdiu multitudo hominum te   promovet, tibique ex fenestris caenum in caput iactatur. Itaque homines divites saepe lectica portantur. Quot incolae vicos plebis inhabitant! Itaque insulae construebatur plus quam octo cenaculorum, sed tam fragiles, ut nonnumquam corruerent!  Incendia quoque frequentia et horribilia imminent. Vrbs etiam multos peregrinos invitat: argentarios, negotiatores, philosophos, artifices. Roma dives est, tabernae copiarum plenae sunt, omnia suppetunt. Monumenta urbis splendida sunt!  

ROMANVS DIVES IN DOMO SVO

Quomodo Romanus diem agit? Prima luce surgit, paucum panem et caseum edit. Deinde patronus clientibus pecuniam cottidianam et aliquid cibi praebet. Patronus servos possidet, qui domo vel negotiis occupati sunt. Post meridiem  Romani cenant; divites saepe familiares et amicos invitant. In triclinio accubantes digitis cenant – semper “ab ovo usque ad malum”. Nonnumquam cibos extraordinarios edunt, velut glires, sumen, phoenicopterum. Omnes fere cibos condiunt liquore salso, quem herbis, piscibus, vino malorum fabricant et “garum” vel “liquamen” appellant. Romani pauperes pane, olivis, uvis, melle contenti sunt; saccharon  ignotum est. Raro carnem edunt. Nocte appropinquante omnes cubitum eunt, quod nihil nisi lucernas olearias habent ad illuminandum. In domibus balnea rara sunt. Romani aqua frigida se lavant sine “sapone”.  Servi tunica ussi sunt. Cives Romani togam supra tunicam habent. Pueri civium bulla aurea circum collum ornati sunt.  

SCHOLA ETIAM LVDVS APPELLATVR!

Pueri puellaeque septem ad quindecim annorum prima luce scholam  petunt.  Servus, qui paedagogus appellatur, eos comitatur eorumque tabellas ceratas stilosque portat, quibus scribunt. Magister saepe Graecus est. Paucos discipulos docet, pigros virga punit. Parentes magistro pecuniam dant. In schola, quae apud graecos “gimnasium” appellatur, discipuli arte legendi, scribendi, computandi docentur. Discunt praecipue recitando et repetendo. Sed pueri puellaeque Romani etiam ludunt: trocho, turbine, pupis ceratis fictilibusque. Sibi excogitant ludos velut pilarum aut alearum.

FORVM ROMANVM

Multa monumenta exstant: templa, arcus triumphales, basilicae. Usque ad C. Iulii Caesaris mortem omnia privata ac publica negotia ibi agebantur. Ibi oratores et candidati orationes habebant, populus leges ferebat, de re publica disputabat. Imperatores Romani nova fora construxerunt. Sed haec “Fora Imperialia” noniam publica erant.

THERMAE, DELICIAE ROMANORVM

Cottidie fere post meridiem Romani thermas adeunt, balnea publica. Ibi lavantur, corpora exercent, garriunt. Aditus parvo constat. Aqua quattuordecim aquaeductibus Romam ducitur in omnes fontes viarum, in latrinas publicas, in thermas, in domos ac hortos. In cenaculis domorum privatarum aqua viva non est. Plebei Romani ad fontes viarum amphoras aqua implere debent. Nihilo-minus Romani aquam in cisternis collectam praeferunt.  

QVOMODO TANTAE VRBI CIBVS PARATVR?

Plurimae merces per mare ex omnibus orbis partibus Romam perveniunt. Naves quaedam ingentes sunt: repertae sunt naves fractae decem milibus amphorum completae! Etiam obelisci ex Aegypto navibus immensis in Italiam transportantur. Ostia portus Romae est. Cum navis oneraria appellitur, onus nave fluviatili adverso Tiberi in horrea urbis transfertur. Nonnumquam frumentum Gallicum, Aegypticum, Sicilense gratis populo praebatur.

RVRI MVLTI HOMINES NEGOTIOSI SVNT

Servi laborantes pro patrono Romano, sed etiam agricolae agros manibus suis colentes. Vinum colendum est, olivae legendae et premendae sunt. Hodie quoque pars agrorum frugiferorum “bella Campania” appellantur! Romani enim multo oleo utuntur: butyro carent et lucernas oleo implent. Magnas greges caprarum et ovium educunt. Terram aratro arant, quod in hamo ligneo consistit, qui a duobus bobus trahitur. Villas magnificas inter vineas et cyparissos sitas adeunt, ut se reficiant ab urbis tumultu.

PANEM ET CIRCENSES

Panem et circenses populus Romanus ab imperatore postulat. Itaque imperator cives persaepe ad ludos invitat. Ludi circenses in Circo Maximo dantur. Aurigae equos currentes septies circum metas agitant. Metae valde periculosae sunt: nonnumquam quadrigae prope metam naufragant. Romae sumus in Circo Maximo. Supra circum aedificia Palatini collis sita sunt, ex quibus familia imperatoria ludos observat. Plus quam centum milia hominum ludis circensibus adsunt! Vno die usque ad centum cursus in circi spectare licet! Etiam multi spectatores certant pignore! Omnia spectacula gratis sunt; nonnumquam spectatoribus etiam panis praebetur.  

IN AMPHITHEATRO  MVNERA GLADIATORIA ET VENATIONES DANTVR

Maximum amphitheatrum est Colosseum, quod quinquaginta milia hominum brevi tempore per LXVI aditus intrare possunt – sine tumultu!  Rete arenam circumdat, ne bestiae in multitudinem saltent. Tamen dominae, pueri puellaeque, servi in superioribus partibus sedent. Vela lintea spectatores a sole protegunt; CCXL malis fixa sunt.  In amphitheatro nonnumquam etiam naumachiae dantur, pugnae navales: in arena inundata naves verae pugnant! Prope Colosseum gladiatores exercentur in amphitheatro parvo. Hunc locum, qui Locus Magnus appellatur, hodie quoque Romae videre licet.  

MVNERA GLADIATORIA A SOLE ORIENTE VSQVE AD SOLEM OCCIDENTEM NON CESANT!

Gladiatores ex officio pugnant; plerumque servi sunt vel voluntarii, qui praemiis attrahuntur. Raro sunt homines scelesti ad ludos damnati. Gladiatores fuscinis et sagittis pantheras temptant. Nonnuqmuam ursus bisonem petit, elephantus rhinozerontem. Erat “ericium” quo gladiatores se reciperent potuisse. Crudelissima autem  sunt munera gladiatorium inter se pugnantium. Spectatores sanguinis cupidi gladiatores saepe provocant: “Verbera!””Iugula!”( id est: neca ) vel: “Hoc habet!”